Steven v Gorkum Gasfitter en Evangelist

Gepubliceerd 12-07-2006

Vandaag in Verdwenen Soest een foto met daarop een viertal mannen van de vrijwillige brandweer van Soest. Op de achtergrond zien we de gebouwen of beter gezegd de schuren van de gemeentewerken aan de Lange Brinkweg ongeveer op de plek waar nu het nog gave kantoorgebouw van de ReMu te koop staat. De foto moet in de jaren dertig van de vorige eeuw zijn gemaakt. Of de mannen bezig zijn met een serieuze oefening of dat ze klaarstaan om mee te doen aan een historische optocht of aan een spelletje gecostumeerd voetbal wisten we niet, maar gelukkig geeft het in het historisch gemeente archief de heer Joop Piekema uitkomst. De brandweermannen staan klaar om anno 1929 de historische optocht van het negentienhonderd jarig bestaan van Soest met hun bijdage op te sieren. 

We hebben de kaart gekregen van mevrouw de Hartog-van Gorkum en de man links op de foto met emmer in de hand is haar vader S.van Gorkun.Op een lijst van brandweermannen van Soest uit 1933 komen we zijn naam tegen. Steven van Gorkum is in 1903 in Abcoude geboren. In 1926 solliciteerde van hij naar een baantje als gasfitter bij het gasbedrijf naar Soest en werd aangenomen. Een jaar later trouwde met Jentje de Boer uit de gemeente Hazerswoude en het jonge echtpaar kwam te wonen aan de Korte Kerkstraat.
Het gasbedrijf Soest was nog maar enkele jaren van de grond. Soest was vroeg met de aanleg van 
Electriciteit en laat met Gas. De gemeente wilde eerst gas betrekken van gemeente Baarn maar er niet teveel voor betalen. Toen de offerte afkitste probeerde men of Amersfoort voor een schrale vergoeding Soest van gas kon voorzien. Ook dit mislukte. Uiteindelijk is de gemeente Soest zelf maar een gasbedrijf begonnen.

Met de oprichting in 1927 van het eigen gasbedrijf was een bedrag van f 240.000.= gemoeid. Zo‘n groot bedrag had nog nooit op de gemeentebegroting gestaan. In het eerste jaar beschikte het gasbedrijf over 700 aansluitingen en een hoofdleidingnet van 22 kilometer en er werd voor 200.000 kubiekemeter gas verkocht. Het gas het een enorme vlucht genomen, eerst enkel voor verlichting en daarna werd het kolenfornuis vervangen door het gasfornuis, toen het aardgas kwam (1965) steeg het gasverbruik door ruimte verwarming. De gashaard en centrale verwarming slokte vele kubiekemeters extra gas op. Op het terrein aan de Lange Brinkweg stonden in het begin twee gashouders, die samen ongeveer 8000 kub gas bevatten als reserve voorraad voldoende voor enkele weken. Later.in 1969 en 1974 zijn de houders gesloopt omdat het verbruik van gas zo erg was gestegen dat ze noodvoorrraad al na enkele uren leeg zouden zijn. 

Terug naar onze gasfitter de heer van Gorkun. Zij dochter vertelde dat zij weleens met vader de trapjes langs de gashouder naar boven heeft beklommen. Vader moest soms boven in een luikje kijken of aan een kraantje draaien en hij moest voor heel Soest de gasdruk regelen. Als met ouderjaarsdag bijna in ieder huis oliebollen werden gebakken dan moest de druk behoorlijk worden opgevoerd. Ook langs de weg maakte vader als gasfitter wel het een en ander mee. Lekken in gasleidingen opsporen, maar ook geknoei met muntmeters en ander gerommel om aan gratis gas te komen. In de tijd van de muntjesmeter kostte het gas 13 ct per kub. 

Op de foto van Gorkum als gasfitter op weg naar een klant, met aan de stang van zijn fiets de geheimzinnige tas met bijzonder gereedschap. Zo,n man had ook de dichter Gerrit Achterberg voor ogen toen hij in mooie strofen het werk de gasfitter in het gedicht "de Ballade van de Gasfitter" beschijft. In 1964 kon van Gorkum vanwege slechte gezondheid met vervroegd pensioen.

De heer van Gorkum was ook een beetje een geheimzinnig mens. Hij had naast het beroep gasfitter ook een heel andere kant die zijn leven voor een groot deel vulde. Veel oud-Soesters kennen de heer van Gorkum als evangalist. Juist in de jaren na zijn pensioenering ging hij er zondag aan zondag op uit om ergens in Nederland een kerkdienst te leiden. Was het dorp een beetje ver van Soest dan vertrok hij vaak al op zaterdagavond en vond hij bij een ouderling in dat dorp wel onderdak.Hij was ouderling van de Hervormde Kerk en in zijn vrije tijd leerde hij voor godsdienstonderwijzer een opleiding die hij met succes heeft afgerond. Het "diploma" hielt in dat hij, zo hij wilde, overal binnen Nederland en de Hervormde Kerk de kansel opmocht om te preken. Soest had een gasfitter met preekbevoegdheid.
In Soest heeft hij maar weinig op de kansel gestaan, er waren dominees genoeg om de zondagsdiensten- toen nog ochtend en avonddiensten- te vullen. Van Gorkum kreeg in Soest van de algemene hervormde kerkeraad de aanstelling van "ouderling met bijzondere opdracht". Hij mocht buiten de gemeente Soest net zoveel preekbeurten vervullen als hij wilde voor de bijzondere opdracht was zijn werkterrein in en rond de kapel van buurtschap Hees. Officieel luidde het besluit van 1 mei 1947: Dat S.van Gorkum een aanstelling te verlenen als onbezoldigd Godsdienst-onderwijzer der Ned.Hervormde Gemeente.Hij heeft op Hees 35 jaar de zondagschool geleid en twee jaar catechisatie gegeven en een enkele keer een preekbeurt op een Soester kansel. De secularisatie sloeg in die jaren ook in die hoek van Soest al hard toe.
Helaas heeft hij ook de verkoop van de Heeskapel meegemaakt al heeft hij dat proberen tegen te houden. Van Gorkum moest toegeven , er was geen enkele activiteit meer in de wijk Hees te brengen.

Op vrijdag 26 maart 1982 is de heer S. van Gorkom na na een paar moeilijke jaren overleden op een leeftijd van 78 jaar. De brandweerman,gasfitter,ouderling en evangelist met zijn opvallende witte kuif ,de herinneringen blijven maar het is verdwenen soest.

---

Heeft u aanvullende informatie bij dit artikel, gelieve contact met ons op te nemen

Verdwenen Soest is mede mogelijk gemaakt door