Historie vaandel gezocht

Gepubliceerd 06-03-2013

Deze keer een afbeelding van een klein vaandel. Mogelijk is het ook een antependium (een voorhangsel bij een kansel of altaar).

Een vaandel behoort toe aan een vereniging en wordt gebruikt bij de activiteten. In veel gevallen wordt deze meegevoerd wanneer een vereniging een uitvoering geeft, deelneemt aan een tocht of processie. Wat dan meestal wel op dit soort vaandels staat is de naam van de vereniging, het oprichtingsjaar, een beeltenis die iets bijzonders weergeeft van deze vereniging. Op onze foto van het vaandel is slechts een afbeelding van een bloem zichtbaar. Vandaar ook de gedachte dat dit vaandel een ander doel diende, zoals een gebruik als antipendium tijdens een kerkdienst in de kleur van de viering op die dag.

De foto laat wel zien dat het vaandel al wat oud is. De slijtage is zichtbaar. Het vaandel is dus al veel gebruikt. Gezien de plaats van de slijtage zou het er ook op kunnen wijzen dat dit vaandel gebruikt is op een bidstoel of andere zetel in een kerk.

Het gebruik van vaandels is was in vergetelheid geraakt, alhoewel nog verschillende verenigingen in Soest een vaandel in hun bezit hebben en gebruiken bij uitvoeringen en presentaties. Voorbeelden zijn Muziekvereniging PVO, Mannenkoor Apollo, de Warmbloed Paardenfokvereniging Eemland, Het Groot Gaesbeeker Gilde of Sint Aechten Schuttersgilde van Soest.

Herkomst vaandel/antependium achterhaald:

De vraag naar de historie van het vaandel leverde per omgaande een reactie op van plaatsgenoot Paul Martens. Daarmee werd direct duidelijk dat het vaandel op een bijzondere manier in Soest terecht is gekomen en eigenlijk niet zo veel te maken heeft met de historie van Soest/Soesterberg.

Het vaandel is onderdeel van erfenis die Paul Martens in zijn bezit had van een heeroom, Cornelis Nuijen. Pastoor Nuijen leefde van 1877 – 1941 en was in de periode 1918 – 1924 bouwpastoor van de door Jos Bekker ontworpen Vredeskerk in De Pijp in Amsterdam. De volledige naam van deze kerk luidt “Onze Lieve Vrouw Koningin van de Vrede”. Rondom de bouw van deze kerk heeft hij een uitbereid dagboek bijgehouden met name in de periode 1922 – 1924. De kerk is op 7 augustus 1924 ingewijd door Mgr. A.J. Carlier, bisschop van Haarlem. De kerk is nog steeds in gebruik als een van de parochiekerken in Amsterdam (hierbij ook een foto van het vooraanzicht en het interieur van de Vredeskerk in Amsterdam).

Het vaandel

Het vaandel is enige tijd geleden door de Paul Martens bij het Museum Oud Soest achtergelaten omdat het daar gezien ook de religieuze hoek die op zolder aanwezig is, beter op zijn plaats is dan in een doos op zolder, zo geeft hij aan.

Het vaandel is dus zoals vorige keer al gesuggereerd gebruikt in de katholieke eredienst, waarschijnlijk als antependium. Het antependium is een bekleedsel (letterlijk voorhangsel) in de liturgische kleur van de dag. Een loshangende doek, een doek op een raam gespannen of een houten exemplaar dat is geschilderd. Het loshangende antependium wordt gebruikt vóór of over een lezenaar en over de avondmaalstafel. Het opgespannen en houten antependium wordt vóór het altaar geplaatst.

Tegenwoordig is het gebruik hiervan tijdens de erediensten zeer beperkt. Ook dit vaandel zal gezien het feit dat pastoor Nuijen in 1941 is overleden en onderdeel heeft uitgemaakt van de erfenis dus al meer dan 70 jaar niet meer gebruikt zijn.

---

Heeft u aanvullende informatie bij dit artikel, gelieve contact met ons op te nemen

Verdwenen Soest is mede mogelijk gemaakt door