Kies een jaartal

Jan van de Bovenkamp boekdrukker

Gepubliceerd 04-05-2005

Vandaag in Verdwenen Soest een portret van Jan van de Bovenkamp, boekdrukker, geboren 7 mei 1912 te Soest overleden 9 februari 1993.

Jan zijn vader, Gerrit van de Bovenkamp, was ook drukker bij Drukkerij Vonk in Wijk bij Duurstede. Het gezin van de Bovenkamp, vader moeder en twee kinderen, kwam in 1910/1911 in Soest wonen. In 1912 kwam Jan ter wereld. Hij was de 2de Jan. De eerste Jan heeft maar enkele maanden geleefd. 
Vader Gerrit van de Bovenkamp begon in Soest voor zichzelf een drukkerijtje in het pand nu van Weedestraat 221 (later Van Huissteden) Hij werkte met een pers met handbediening en hij legde zelf in en al gauw moesten de kinderen ook meewerken. Om de zaak te kunnen beginnen had vader Van de Bovenkamp geld geleend van zijn schoonvader fl 600.=. In het pand werden nog meer kinderen geboren en er was behalve de drukkerij ook een winkel en er werden sigaren verkocht. De oudste dochter Gijsbertha (ze werd kortweg Gijs genoemd) kwam 12 jaar oud van school in de winkel, dat lag toen voor de hand.
In 1919 verhuisde het gezin, de drukkerij en de winkel naar van Weedesatraat 11-13. Hier stond een villa , die werd afgebroken en een nieuw pand werd gebouwd, opdrachtgeven G.van de Bovenkamp. Er werden geen sigaren meer verkocht. Het pand staat nog bekend als boekhandel Immerzeel en is nu een beddenzaak en staat vanwege de bijzondere bouwstijl op de Monumentenlijst van Soest.
Behalve familie- en handelsdrukwerk werd er eens in de week op vrijdag een krant “de Soester” gedrukt, soms erg laat op de dag, want vaak waren gemeenteraadsverslagen nog niet binnen. Moeder kookte dan pap voor iedereen. Wanneer de krant gedrukt was en verzonden, werd het zetsel afgebroken en opgeruimd en op dinsdag werd begonnen met de nieuwe krant. 
Behalve vader Gerrit en dochter Gijs werkten er toen al knechten in de drukkerij. Dirk Radstok en later van de Lede, die op de Korenweg woonde en mank liep. In 1925 kwam Jan van school in de drukkerij werken. Hij was toen 13 jaar. Jan voetbalde graag maar het gebeurde wel eens dat hij op zaterdagmiddag nog de machine moest schoonmaken en dan kon hij het voetballen wel vergeten. 
Voor Gerrit van de Bovenkamp werkten toen ook twee verslaggevers,.Lange Haver, die ook brandweerman was en de heer Stork, die invalide was.
Op een zeker moment komt ene heer Iburg in beeld. Iburg was eigenaar van N.V. De Tijdgeest, een explotatiemij in onroerend goed. Hij schreef regematig stukken in het door van de Bovenkamp uitgegeven krant “de Soester”, vaak tegen de in zijn ogen misstanden in Soest. Iburg wordt omschreven als een militante man. Jan herinnert hem zich als een oude dikke man met een stok en een mooie chauffeuse, die in villa Anne Marie woonde. 
Het blijft voor iedereen een raadsel maar de heer Iburg had belang bij de krant “De Soester” ,en wist Gerrit van de Bovenkamp vermoedelijk zo onder druk te zetten om zijn drukkerij en alles wat erbij hoorde aan hem te verkopen. Dat gebeurde in augustus 1928.
In de koop begrepen natuurlijk het pand en verder het recht van uitgifte van “De Soester”, de inventaris drukkerij en winkel en de goodwill van de handelsdrukkerij. In totaal een bedrag van f 47.500.= . In het koopcontract was een beding opgenomen, dat er geen drukkerij begonnen mocht worden met de naam van de Bovenkamp. 
Geen nood Jan de Bruin inmiddels bijna de schoonzoon van Van de Bovenkamp begon spoedig daarna een drukkerijtje in de F.C.Kuijperstraat 6. Natuurlijk namen zij wat oude klanten mee. Zo ging ook Jan bij zijn zwager de Bruin werken en bleef Jan nog dagelijks met liefde met de letterbakken in de weer, dat was zijn lust en zijn leven. Drukwerk voor het V.V.V. voor winkeliers en ook de gemeente, verder drukwerk voor begrafenisondernemer. Rouwbrieven gingen altijd voor, vaak ook ‘s avonds zaterdags en zondags.
In zijn vrije tijd voetbalde Jan bij E.S.V.A.C. met van der Lugt en Sakkers en vele anderen. Hij fietste samen met kapper Herman de Vries. Hij zong bij Apollo’s kinderkoor en later bij het mannenkoor Apollo en ook nog bij het Paleiskoor. Met Kees Marks keken ze naar de meisjes. Hij kreeg verkering met Jo van Kleef.Op 20 maart 1940 trouwden zij in de Oude Kerk en zij gingen wonen in een huurhuis aan de Rembrandtlaan. Een maand later brak de oorlog uit. Soest moest plotseling massaal evacueren volgens plan naar de kop van Noord-Holland. Na 14 dagen kwamen de Soesders weerom en troffen alles aan zoals bij vertrek hadden achtergelaten. Het leven ging redelijk gewoon door. Eind 1942 werden door maatregelen van de bezetter alles schaarser en ook grimmiger.

In 1942 begon Drukkerij de Bruin met het drukken van de Oranjekrant, een illegale krant. De oplage zou in het begin 8.000 zijn, is later tot boven de 20.000 opgelopen. De krant verscheen 2 x per maand. De krant werd met een militaire vrachtauto opgehaald en gebracht naar Schalkx op de Melmweg. Het kopje van de krant ging na gebruik mee naar de Rembrandtlaan en op de zolder opgeborgen en de hele oplage moest tot het laatste blaadje uit de drukkerij verdwijnen om geen sporen na te laten. Het regelmatig drukken van de Oranjekrant heeft geduurd tot najaar 1944, toen een van de opdrachtgevers bij een luchtaanval om het leven kwam. Met het drukken van de Oranjekrant liepen de drukkers grote risico’s. Maar het is gelukkig goed gegaan. Na de bevrijding kregen de beide Jannen, Jan de Bruin en Jan van de Bovenkamp van de Raad van oud illegale werkers te Soest een verzetsdiploma, die ze overigens zelf drukten. “Toen het Vaderland in nood verkeerde en de vijand ons onderdrukte, stond gij pal, strijdende voor vrijheid en recht”. Een lintje wilde ze niet.
In de drukkerij veranderde veel. In 1978 werd de knoop doorgehakt en Drukkerij de Bruin verkocht aan Practicum B.V. van  A. Meijer. Drukkerij de Bruin had 50 jaar bestaan.Alle drie Bovenkampen kwamen in loondienst, maar bleven werken. 
In 1987 waren Jan en zijn tweede vrouw op vakantie in Dwingelo, waar zij op een fietstocht ook het herinneringscentrum Kamp Westerbork in Hooghalen bezochten. Ze waren erg onder de indruk wat op deze plek allemaal is gebeurd in de bezettingsjaren. Ze zagen daar ook een afbeelding van hun eigen gedrukte Oranjekrant. Een hele belevenis en voor Jan een ontroerend weerzien.. De titel “Oranjekrant” was gekozen om daarmee het streven naar eenheid te symboliseren. De oprichter was de journalist J.H. Doorn.
Deze rubriek wordt namens Museum Oud Soest verzorgd door Gijs van Brummelen. Reacties tel.6012158.
Bronnen: Archief Soester Courant; Album over het leven van Jan van de Bovenkamp, samengesteld door zijn vrouw. 

Nagekomen commentaar: Van Henk Kroon kregen we bericht dat op de foto in de winkeldeur Jan de Bruin staat. Hij is de zwager van Jan van de Bovenkamp.


Heeft u aanvullende informatie bij dit artikel, gelieve contact met ons op te nemen

Verdwenen Soest is mede mogelijk gemaakt door

Contact

Historische Vereniging Soest/Soesterberg
Steenhoffstraat 46
3764 BM Soest

Word lid

Lid worden van de Historische Vereniging Soest-Soesterberg.

Lid worden