Burgerwacht Soest

Gepubliceerd 05-06-2002

Op de foto van Verdwenen Soest van 8 mei, de Soester Burgerwacht, zijn niet veel reakties gekomen. Daarom zijn we zelf maar op onderzoek uitgegaan. De Vrijwillige Burgerwacht is een Nederlandse paramilitaire formatie, opgericht in november 1918, ter verdediging tegen revolutionaire woelingen. Door de Duitsers tijdens de 2de wereldoorlog opgeheven en na 1945 niet teruggekeerd, zo lezen we in de encyclopedie Winkler Prins. Soest kende ook zo’n formatie en die staan hier wellicht gedeeltelijk op de foto.
In de Soester Courant van 17 maart 1933 lezen we "Teneinde de oude Burgerwacht wederom nieuw leven in te blazen, had dinsdagavond in "de Gouden Ploeg" een samenkomst plaats van belangstellende, welke goed bezocht was. Onder de 60 aanwezigen de Burgemeester en de Inspecteur van Politie.Het doel van de Burgerwacht is in tijden van revolutie het wettig gezag te beschermen, de gemeentegebouwen te bewaken, alsook de gebouwen van particulieren. Het corps vrijwilligers, dat zich hiervoor opgeeft is verdeeld in twee groepen, het gewapende en het ongewapende gedeelte. Het gewapende gedeelte assisteert de politie, het ongewapende deel neemt de plaats in van stakenden in gemeentebedrijven en zorgt voor de voedselvoorziening. Degene die zich voor het gewapende deel opgeven moeten kennis hebben van het geweer". Men was in die jaren vooral beducht voor het communisme. Een maand later vindt de eerste oefening plaats op het terrein van de R.K.ULO school aan de Steenhoffstraat.

We hebben van twaalf leden zes namen kunnen achterhalen. Op de bovenste rij vlnr: no 3 Gerrit Westeneng: no 4 met brilletje Chris. Uiterwijk; no 5. Teunis Slagboom; no 6. Folkert Lente.
Zittend: links, van de Lugt; midden commandant, inspecteur korps politie A.F.Scheuder (in 1941 weggevoerd en 2 november 1942 omgekomen in concentratiekamp Neuengamme). 

De Soester Burgerwacht kwam doorgaans bijeen in de Rembrandtzaal en in de kelder van het gebouw, vertelde mevrouw Uiterwijk. Bij de evacuatie aan het begin van de oorlog heeft de Soester Burgerwacht nog wel een rol gespeeld. 

Eind mei 1940 moest een groot deel van de Soester bevolking worden geevacueerd. Oudere Soesters weten zich dat nog goed te herinneren. De Duitsers vielen ons land binnen en rukten alengs op. Soest lag onder de verdedigingslinie Eemland en als deze linie bij de gevechthandelingen zou worden betrokken, stond Soest midden in de vuurlijn. Plannen voor een evacuatie lagen al een tijd gereed.
De Burgemeester A.L.des Tombe deed naar de bevolking een waarschuwingsbevel uitgaan: "HOUDT U GEREED".
De afvoer der Burgerbevolking kan ieder ogenblik een aanvang nemen.U moet onmiddellijk alles pakken en verzamelen wat u mede moet nemen, zoodat als het bevel komt, U (met uw gezin) onmiddellijk gereed is uw huis te verlaten en af te marcheeren. Zodra Uw Groepsleider U ter kennis heeft gebracht, dat de ontruiming gaat beginnen, begeeft U zich terstond naar de aangegeven verzamelplaats en meldt U zich bij den groepsleider. Van dat tijdstip af dient U alle bevelen en aanwijzingen van Wijk- en Groepsleider stipt op te volgen. Na het sluiten van Uw huis levert U de huissleutel(s) met daaraan gehechte schriftelijke vermelding van naam, straat en huisnummer in bij de Groepsleider. Zorg er voor dat de U verstrekte labels, voorzien van Uw naam, enz. Op deugdelijke wijze aan Uw bagage worden bevestigd. Bij vertrek de hoofdkraan van gas, waterleiding en het electrisch licht afsluiten; brandende kachels dooven.

De Burgemeester van Soest, A.L.des Tombe.

Negenduizend Soesters evacueerden voor korte tijd naar West-Friesland. Mevrouw Uiterwijk weet zich deze dagen nog goed te herinneren. Ze was in verwachting van het eerste kind. Uiteindelijk werd ze ondergebracht in Hoog-Karspel. De mensen waren hier hartstikke aardig voor haar. Ze werd verwend en kreeg luiers en allerlei spullen voor de baby. Ze heeft de evacuatie ervaren als een kleine vakantie. Haar man Chris bleef achter in Soest. Met veertien dagen waren bijna alle Soester evacuees weer thuis. De baby is gelukkig op Soest geboren. 

Mevrouw Uiterwijk weet zich ook nog te herinneren dat zij haar man brood ging brengen op de toren van de Oude Kerk. Daar was een uitkijkpost van de Burgerwacht. Het was de bedoeling dat zij overkomende vliegtuigen moesten tellen en vliegtuigen op de terugweg naar Engeland werden weer zoveel mogelijk geteld. Alle vliegbewegingen werden doorgegeven aan coordinator Groart. De wachters hadden een goede verrekijker en er was op de toren ook een telefoon. 

De heer Cor de Bruin ,ook lid van de Vrijwillige Burgerwacht heeft ook dagen gepost op de toren. Wat vliegverkeer tellen en verder werden de dagen in ledigheid doorgebracht, aldus de Bruin.

Riek Methorst uit de Bilt was als een van de weinige vrouwen ook lid van de Soester Burgerwacht. Dat was zij in de Bilt al. In 1938 trouwde zij met Gijs van Asselt, van beroep pannendekker en ook lid. Ze woonden aan de Koninginnelaan 130. Riek bezocht ook de bijeenkomsten. Ze had ook een pakje met een kepje kunnen krijgen maar dat wilde haar man niet. Ook bij schaarste en voedselgebrek gaf de Soester Burgerwacht hulp, en Riek heeft daar vaak bij geholpen.In de mobilisatie soldaten onderbrengen was ook een van de taken. De Burgerwacht door en voor de bevolking. Heden 2002 zou je het doel van de Burgerwacht kunnen vertalen met "Meer Blauw op straat". De Burgerwacht werd uiteindelijk door de Duitsers verboden en al spoedig viel, volgens mevrouw van Asselt-Methorst, de groep van naar schatting veertig leden uiteen en zorgde ieder weer voor zijn eigen hachje. 

---

Heeft u aanvullende informatie bij dit artikel, gelieve contact met ons op te nemen

Verdwenen Soest is mede mogelijk gemaakt door