Kies een jaartal

Co Uijland, waakhond van Zonnegloren

Gepubliceerd 19-09-2007

Vandaag in Hervonden Soest een groepsfoto op Schiphol voor de Dakota waarvoor half Nederland net na de oorlog heeft geposeerd.We hebben de foto van Co Uyland. Co was samen met met het personeel van Zonnegloren een dagje uit naar Amsterdam en Schiphol.

Co herinnert het zich nog goed. We gingen net na de oorlog met een veewagen van Dirk Wolfsen. De auto werd nog aangedreven door een houtgenerator. Een aanhangwagentje op wielen waarop een soort gasfabriekje in het klein dat bij gebrek aan benzine de auto op gas doet voortbewegen.
Op de terugweg in Amsterdam kreeg Wolfsen de auto niet meer aan de praat. Co is die avond met nog twee andere teruggelopen naar Soest. De volgende morgen vroeg waren ze thuis en een paar uur later weer op het werk in Zonnegloren.

Co is een zoon van aannemer Uyland aan de Schoutenkampweg weet veel over zijn tijd bij Zonnegloren te vertellen . In 1940, Co was toen 21 jaar en werkte hij bij zijn vader,ze waren aan het verbouwen op Zonnegloren. Ze zochten daar iemand voor de veiligheid die zij ook ’s nacht konden oproepen als dat nodig mocht zijn. Administrateur de heer Janssen had het eigen personeel al voor dit baantje gevraagd maar niemand wilde, daarom vroeg hij aan Co of het niets voor hem was. Hij kon 25 gulden per week verdienen met kost en inwoning. Co vond het aantrekkelijk, het werk bij vader was zwaar en hij verdiende thuis maar één gulden in de week. Co is 47 jaar op Zonnegloren gebleven.

Zo werd Co de waakhond van Zonnegloren. Hij sliep in het eerste gebouwtje rechts van de ingang. In dat gebouw waren ook kamertjes voor de zusters die moest hij bewaken. Later is de AROS in dat gebouw begonnen als Algemene Radio Omroep Soest.
Overdag was Co bezig met onderhoudswerk en ’s nacht oproepbaar als er onraad was.
Het was oorlog. Hij en tuinman Kwakernaak liepen ’s nachts ook wel eens wachtronden.De Duitse soldaten kregen onvoldoende te eten en zij wisten dat er in de boerderij van Zonnegloren varkens werden vetgemest.Op een nacht hoorde ze de dieren schreeuwen. Zij gingen er dadelijk op af. De Duitsers hadden een paar beesten doodgeknuppeld en meegenomen in een bakfiets. Ze hadden een gat gemaakt in de heining. Daar vonden we later nog twee achtergelaten dode varkens. We hebben de beesten opgeladen en naar de werkplaats gebracht. Rijk Altena de slager uit de Birkstraat ze de volgende dag uitgebeend. 

Onderduikers
Was er onraad dan kropen de onderduikers tussen de patienten of vlogen het bos in. De Duitsers durfden niet op de ziekennzalen te komen. Later hebben we een wachtpost ingesteld. Om beurten stonden we op een onopvallend plekje tussen de rododendrons bij de ingang.Reed een Duitse wagen het terrein op dan drukte we bij De Kunst op een knopje en ging er een alarmbelletje over in de conversatiezaal van het Zusterhuis.
Toch is er een enkele keer een razzia geweest. Met veel geweld kwamen ze Zonnegloren binnen. Het personeel vlucht alle kanten uit om zich te verstoppen maar toch zijn er enkele mensen opgepakt waaronder Beert Morren, Jan Huisman, Wim Pureveen,Henk Kuit en Peet van Brienen. Jan Huisman wist later te ontkomen. In kamp Amersfoort moesten ze overdag cement lossen. Dokter Zalmann heeft alle Duitse instanties afgelopen om de mannen vrij te krijgen. Na dertien dagen en nachten lukte het, grote opluchting en veel respect voor dokter Zalmann.
De Duitsers waren bang voor besmetting, ze kwamen vast niet bij de patienten op zaal. Toen ik op Zonnegloren kwam was ik ook hartstikke bang besmet te worden. ‘Kom jij eens hier zei dokter Zalmann en hij heeft toen een paar foto’s gemaakt en hij zei je mankeert niets, je loopt gewoon over de afdeling en van die tijd af was het over. Je werd ieder halfjaar gekeurd.’

Eind 1944 vriest het dat het kraakt.Geen pretje voor de patienten die ook ’s nachts op de terrassen liggen omdat er op de zalen geen plaats voor hen is. Co en de andere mannen van het personeel werken zich dagelijks in het zweet om Zonnegloren van brandstof te voorzien. We stonden de hele dag in het bos hout te zagen,ook zondags. Dokter Pont was fel tegen arbeid op zondag van de technische dienst, maar toen kon het niet anders.Iedereen hielp mee ook de onderduikers. Co is nog jong. Hij klimt in de bomen en zaagt voordat de kale stammen werden geveld eerst zoveel als mogelijk takken af. 

Explosie
Na de oorlog volgde een explosie van nieuwe tbc-patienten. Zonnegloren raakt overvol. Goede voeding rust en regelmaat was nog de enige goede therapie. Tussen de middag had het personeel twee uur schaft. De patienten hadden rust nodig en bij de gebouwen mocht niet worden gewerkt verteld Co. We aten snel ons eten op en dan gauw voetballen bij het sputummeer achter Zonnegloren ,waarin het rioolwater via septictanks werd geloosd. Zonnegloren is pas in 1958 op het gemeente riool aangesloten. Ook het grove afval werd toen nog in de duinen gedumpt. Later is het meertje gedempt met het zand dat overbleef bij de bouw van de zusterhuisjes. Die spontane voetbalpartijtjes hebben toch nog een gevolg gehad. Gerrit Mout een van de schilders heeft van de voetballende technische dienst een voetbalclub gemaakt. Hij en Ab van de Broek waren de mannen van het eerste bestuur. Tijdens de oprichtingsvergadering op 1 april 1949 zijn de eerste besluiten; de naam VVZ‘49, Voetbalvereniging Zonnegloren en we gaan spelen in groene shirts en witte broekjes.VVZ‘49 is nog een bloeiende vereniging.
Co raakt niet uitgepraat over zijn tijd bij Zonnegloren. We kennen hem ook als EHBOer. Veertig stond hij met de EHBO tas bij evenementen voor het geval. Hij is voor dit trouwe werk geridderd.En we kennen hem natuurlijk ook van de kleine betonnen huisjes en boerderijtjes die hij op schaal maakte. Zij tuin staat er nog vol mee. Co Uijland linksboven op de foto is en blijft een bouwvakker, telg uit de oude aannemers familie aan de Schoutenkampweg.


Heeft u aanvullende informatie bij dit artikel, gelieve contact met ons op te nemen

Verdwenen Soest is mede mogelijk gemaakt door

Contact

Historische Vereniging Soest/Soesterberg
Steenhoffstraat 46
3764 BM Soest

Word lid

Lid worden van de Historische Vereniging Soest-Soesterberg.

Lid worden